Scenario’s bouwen om onzekerheid in je voordeel om te buigen
Het lijkt alsof onze wereld steeds sneller verandert en steeds onzekerder is. En dat is fundamenteel. ‘We are living in exponential times.’
Als je de onzekerheid in de omgeving rond je markt en bedrijf in kaart wilt brengen zijn scenario’s de beproefde weg. Het bouwen van scenario’s kent een paar vaste stappen die tot succes leiden. Het is noodzakelijk dat die stappen -die ik hieronder schets- met de besluitvormers zelf worden doorlopen, niet door een consultant die een rapport maakt. Grondlegger Arie de Geus beschrijft deze noodzaak in o.a. zijn boek ‘The Living Company’, waarbij hij aantekent dat het (directie)team wel moet worden begeleid door een externe facilitator om koers en gang te houden.
Al in 2013 presenteerde ik over dit Scenario Thinking-proces aan de hand van de casus bij een uitgeverij die aan de vooravond van de digitalisering staat. Onzekerheid alom.
Schaarste voorkomen – anders ontwerpen
Dat praten over schaarste een beetje taboe is heb ik een vorig blog verteld. Dat is niet zo gek. Schaarste is een tekort, klinkt als ‘minderen’, als ‘zuunigheid’, en dus gewoon niet leuk. Het is een onwelkome boodschap. Ook voor mij.
Schaarste en eindigheid is zeker niet welkom in een wereld die op het groei-paradigma is gebouwd. Maar waar niet is, verliest de keizer zijn rechten. Zelfs keizer GDP.
Eindigheid wordt natuurlijk niet maar even opgelost door ‘de onzichtbare hand’, de economie die prijzen zal doen stijgen en de vraag zal doen dalen. Dat moet geholpen worden door duidelijke actie van overheden, bedrijven en consumenten. Om met die laatste te beginnen, quote ik graag Louise Vet van het NIOO: “We hoeven niet te consuminderen maar moeten consumanderen.”
Maar nu eerst even recht voor zijn raap even het schaarste-beest in de ogen kijken. Want schaarste, als in eindig, is logisch in een eindige wereld.
Ssst! Dit onderwerp is taboe… Schaa****
Mag ik je twee interessante anekdotes over een taboe vertellen?
Ik fietste bij toeval met een bevriende oudere ondernemer een stukje op, en bij een rood stoplicht verzamelde ik moed en zei: “Ik ga zo een blog schrijven, over Schaarste…” Zo, het taboe-woord was eruit! Ik telde rustig af en was benieuwd wat ging komen, maar niet hoopvol.
Het Orakel van Delphi – vragen aan de toekomst
Ik ben naar Griekenland afgereisd en heb de heuvel bij Delphi zwetend en alleen beklommen. Vol vragen over de onzekere toekomst. Ik sta in de rij en wordt eindelijk toegelaten tot de tempel. En dan is ze plots daar: de Pythia, ziener en profetes, gezeten op een driepotige kruk, bedwelmd en in vervoering, en ze zegt: “Vreemdeling uit de lage landen, wat is jouw ene vraag?” Ik haal diep adem en…
Jaarringen in 02018
Als je nadenkt over de next century, die zich na de horizon van het jaar 2101 uitstrekt, dan kijk je automatisch ook over je schouder, terug in de tijd. Hoever terug is het, als ik zover vooruit kijk? En wat is er nog over van die tijd?
Jaarringen
Een van de indrukwekkendste belevenissen bij mijn rondreis door California was het bekijken van de Sequoia’s. Bijvoorbeeld in Sequoia National Park of Humboldt Redwood States Park. Oeroude bomen, die reusachtige afmetingen hebben gekregen. Een omtrek van tien meter en een hoogte van honderd meter is niet ongewoon. Dit is te vergelijken met een flat van 30 verdiepingen met 1 woonkamer. Van deze bomen worden velen geschat op een leeftijd van meer dan 500 jaar en de oudste op een leeftijd van 2200 jaar! En dat zijn nog lang niet de oudste bomen op aarde. Dan wordt jaarringen tellen een echte klus.
Zo gezien is het kijken naar de next century gewoon om de hoek.
The Lindy-scenario
In het nadenken over een verhaal over een mogelijke toekomst in de next century van 2102 tot 2200, een scenario dus, is het niet mogelijk om extrapolaties van actuele trends te maken. We kijken dan met een korte termijn-bril naar een verre toekomst. Ook wordt het dan te snel een technology-hype verhaal, terwijl wij mensen gewoon mensen blijven. Tenminste, laten we dat eens als uitgangspunt nemen…
Lindy-rule
Het is interessant om een conservatief of zo je wilt menselijk verhaal te maken, ik noem het een Lindy-scenario. De Lindy-rule is, vrij vertaald, dat de levensverwachting van een technologie of idee gelijk is aan de tijd die het nu al heeft geleefd over overleefd. Drie simpele voorbeelden:
The no-escape room
We zijn als westerse mensheid inmiddels aardig bijgepraat over climate change en allerlei mogelijk onheil bij ongebreidelde economische groei en vervuiling. De mening over de waarschijnlijkheid daarvan mag verschillen, maar de bekendheid is universeel.
Uitersten
Bij het denken over the next century, van het jaar 2101 door tot het jaar 2200, is het daarom verleidelijk te vervallen tot een van de twee uiterste scenario’s:
1. Hemel – Utopia: het leven zal, geholpen door onze technologische ontwikkelingen, prachtig zijn, wij zullen lang leven als ‘God’, in een paradijs.
2. Hel – Dystopia: het leven en de mensheid zal vrijwel voorbij zijn, naar de knoppen geholpen door natuurrampen en oorlogen die het gevolg zijn van ons voortdurende egoïsme, hebzucht en onze ingebakken slechtheid. Het leven zal een hel zijn.
Beide scenario’s hebben hun profeten die hun boeken schrijven en films maken. En beide scenario’s hebben hun volgers en gelovigen.
Morgen is het 2101
Een paar maanden geleden haalde ik met mijn fiets een jong kereltje in. Met zijn kleine fietsje was hij nog wat slingerend op weg naar Amersfoort. Ik mijmerde wat over de vroege zelfstandigheid van deze basisscholier die met een rugzakje naar ‘de grote stad’ reed.
The Matrix
Ik begon te denken over de wereld die voor hem lag en te rekenen… met een statistische levensverwachting van grofweg 80 jaar zou deze jongen het jaar… 2100 wel eens kunnen bereiken! Een jaar dat sci-fi-achtig ver weg klinkt, waarin beelden uit de film The Matrix naar voren komen. Of van de Jetsons. En toch was het opeens daar, in de weilanden, naast me, op de fiets. Hij zou het gaan zien.
Quadcopter is revolutie na honderd jaar
Het kan lang duren voordat technische uitvindingen gemeengoed worden. Neem de Quadcopter, de door vier hefschroeven aangedreven ‘helikopter’; het principe is bedacht en getest in 1907 door de Fransman Louis Breget. Zie foto boven.
Inmiddels kan iedereen vanaf een paar tientjes een drone kopen. Leuke techniek voor foto’s en filmpjes. Gewoon bestuurd via je mobiele telefoon. Ik waag me aan een toekomstvoorspelling. Minder dan tien jaar verder en een persoonlijke drone is net zo gewoon als nu een persoonlijke mobiele telefoon. Iedereen zijn hulpje bij de hand.
Een gezond innovatieportfolio bouwen is onzekerheid omarmen
Innovatie heeft een doel, namelijk opties op de toekomst nemen. Aangezien we in een zeer complexe wereld leven zijn de toekomst en ontwikkelingen rondom je bedrijf fundamenteel onzeker. En daardoor is het succes van je innovatie zeer moeilijk te voorspellen. Het is eigenlijk een gokje. Een innovatie-gokje wagen is heel gezond als er eerst goed over is nagedacht.
Het ontwikkelen van een gezond business portfolio
Iedere volwassen organisatie die meerdere producten of diensten voert, heeft feitelijk een portfolio: een productportfolio, of het productassortiment bij winkels en handelaren. Als leidinggevende wil je dit portfolio gezond en toekomstgericht houden. Een gezond portfolio in een gezond bedrijf…
Geluk hebben… bestaat niet. Voorbereiding is alles
In mijn vorige artikel betoogde ik dat toeval bestaat. Dat was een waarschuwing tegen bijgeloof en je impulsief laten meeslepen door ’tekenen van boven’.
Daar wil ik nog een observatie aan toevoegen: geluk bestaat niet. Eigenlijk, volgens de regels van de logica, is dit in tegenspraak met het voorgaande, maar het gaat mij nu niet om een logische waarheid maar om het zuiveren van de taal en het denken, richting een actieve ‘mindset’. Dit leg ik graag uit aan de hand van een anecdote uit het leven van mijn vader.
Dit archief bevat momenteel (nog) geen inhoud.